Quá trình định danh bất động sản (BĐS), hay còn gọi là ID Bất Động Sản ở Việt Nam đang trong giai đoạn chuyển đổi mạnh mẽ, hướng tới mục tiêu minh bạch hóa thị trường, nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân. Trọng tâm của quá trình này là việc cấp mã định danh cho từng thửa đất, căn nhà và gắn liền với định danh của chủ sở hữu, hình thành một hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia đồng bộ.
Hiện trạng: Từ “Sổ đỏ” truyền thống đến định danh số
Theo truyền thống, việc xác định quyền sở hữu và các thông tin pháp lý của một BĐS tại Việt Nam chủ yếu dựa vào Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất (thường gọi là “sổ đỏ” hoặc “sổ hồng”). Đây là văn bản pháp lý quan trọng nhất ghi nhận quyền của chủ sở hữu.
Quy trình cấp “sổ đỏ” lần đầu hiện nay thường bao gồm các bước chính:
- Chuẩn bị hồ sơ: Người sử dụng đất chuẩn bị hồ sơ theo quy định của pháp luật, bao gồm đơn đăng ký, giấy tờ về quyền sử dụng đất (nếu có), và các giấy tờ liên quan khác.
- Nộp hồ sơ: Hồ sơ được nộp tại Văn phòng đăng ký đất đai cấp huyện hoặc UBND cấp xã (đối với hộ gia đình, cá nhân).
- Thẩm định và xác minh: Cơ quan chức năng tiến hành thẩm định hồ sơ, kiểm tra thực địa, xác minh nguồn gốc và tình trạng sử dụng đất.
- Thực hiện nghĩa vụ tài chính: Người sử dụng đất nộp các khoản phí, lệ phí và tiền sử dụng đất (nếu có) theo thông báo của cơ quan thuế.
- Cấp Giấy chứng nhận: Sau khi hoàn tất các bước trên, cơ quan có thẩm quyền sẽ cấp Giấy chứng nhận cho người sử dụng đất.
Tuy nhiên, hệ thống quản lý dựa trên “sổ đỏ” giấy vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế như dữ liệu phân tán, thiếu đồng bộ, dễ bị làm giả và gây khó khăn trong việc tra cứu, quản lý.
Động lực thay đổi và mục tiêu của định danh BĐS
Trước những bất cập đó, Chính phủ đang quyết liệt thúc đẩy quá trình định danh BĐS, đặc biệt với sự ra đời của Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ ngày 1 tháng 8 năm 2024). Việc định danh BĐS hướng tới các mục tiêu chính:
- Minh bạch hóa thị trường: Xác định rõ ràng ai là chủ sở hữu của mỗi BĐS, giúp ngăn chặn tình trạng đầu cơ, trốn thuế và rửa tiền.
- Quản lý hiệu quả: Giúp cơ quan nhà nước nắm được bức tranh tổng thể về quỹ đất, nhà ở trên toàn quốc, phục vụ cho công tác quy hoạch và phát triển kinh tế – xã hội.
- Bảo vệ quyền lợi người dân: Hạn chế tranh chấp, lừa đảo trong các giao dịch BĐS.
- Thúc đẩy chuyển đổi số: Xây dựng cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia, tạo nền tảng cho các giao dịch điện tử và các dịch vụ công trực tuyến liên quan đến đất đai.
Theo đề xuất, mỗi thửa đất, nhà ở, căn hộ sẽ được cấp một mã định danh duy nhất và được tích hợp vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Điều này có nghĩa là thông qua mã định danh cá nhân, cơ quan chức năng có thể xác định một người đang sở hữu bao nhiêu BĐS.
Thách thức trong quá trình triển khai
Mặc dù mục tiêu là rất rõ ràng và cần thiết, quá trình định danh BĐS tại Việt Nam đang đối mặt với không ít thách thức:
- Tính phức tạp của dữ liệu: Tình trạng hồ sơ, giấy tờ đất đai qua các thời kỳ rất phức tạp, nhiều trường hợp đất đai có nguồn gốc không rõ ràng, đang có tranh chấp.
- Hạ tầng công nghệ thông tin: Việc xây dựng và vận hành một cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai đòi hỏi nguồn lực đầu tư lớn về công nghệ và con người.
- Vấn đề đánh số nhà, địa chỉ: Tình trạng “loạn” số nhà, địa chỉ không thống nhất ở nhiều địa phương là một trở ngại lớn cho việc định danh chính xác vị trí BĐS.
- Sự thiếu đồng bộ trong pháp luật: Mặc dù đã có Luật Đất đai 2024, việc ban hành các văn bản hướng dẫn và sự phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ngành liên quan (Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Công an) là yếu tố quyết định.
- Nguồn nhân lực: Đòi hỏi đội ngũ cán bộ có chuyên môn cao về cả quản lý đất đai và công nghệ thông tin để thực hiện việc thu thập, chuẩn hóa và cập nhật dữ liệu.
Tóm lại, quá trình định danh BĐS là một bước tiến quan trọng và tất yếu trong công tác quản lý đất đai tại Việt Nam. Dù còn nhiều khó khăn phía trước, nhưng khi hoàn thành, hệ thống này được kỳ vọng sẽ tạo ra một môi trường kinh doanh BĐS lành mạnh, minh bạch và hiệu quả hơn.
IDBatDongSan.com